Een paar maanden geleden hadden we een fijn moeder/dochter stressmoment. Mijn dochter liep stage; had toen nog gratis OV en haat fietsen. Die laatste twee ingrediënten verklaarden waarom ze liever 1,5 uur in de bus zat, dan dat ze 20 minuten naar haar stageadres fietste.
Nou had ik wijs kunnen reageren. En haar haar gang laten gaan. Het was tenslotte haar keuze.
Maar dat deed ik niet. Mijn verstandige inborst legde het af tegen mijn verlangen haar op de fiets te zien. Ik hoopte dat ze het fietstochtje naar haar werk zo heerlijk zou vinden, dat ze voortaan iedere dag op de fiets zou springen.
Dat kon ik sowieso vergeten. Waarop ik begon te onderhandelen, en te pushen. Dat zag er ongeveer zo uit.
Weet je wat, ik breng je dit keer op de fiets naar de dichtstbijzijnde bushalte. Is maar 5 minuten. Daarna hoef je nog maar 10 minuten met de bus.
Dan kun je minstens een half uur langer op bed blijven liggen.
Dat laatste argument deed het ‘m; ze ging overstag.
Zelfvoldaan fietste ik met een 17-jarige naar de bushalte. Waar de bus vertraging bleek te hebben, en ze waarschijnlijk krap aan op tijd zou komen. Maar ach, op tijd is op tijd, toch?
Niet volgens mijn dochter.
De flipstand ging aan, en de ‘zie je nou wels’ vlogen om mijn oren.
Ik probeerde haar nog gerust te stellen. Tevergeefs. Er zat niets anders op dan haar gedag te zeggen en weg te fietsen.
Wat gebeurde er precies in het brein van mijn dochter?
Daniel Siegel spreekt over het benedenbrein, waar je sterke emoties als angst en woede zetelen. We kennen dit ook wel als het reptielenbrein en zoogdierenbrein.
Daarnaast heb je het bovenbrein, de neocortex. Ofwel: je analytische brein. Dit zorg ervoor dat je rustig en redelijk kunt nadenken, en kunt reflecteren op je gedrag.
Hier zit alles wat we zo graag bij onze kinderen (en onszelf) zien: verstandig beslissen, plannen, controle over je emoties en inzicht in jezelf.
Dat bovenbrein is echter pas volledig ontwikkeld als je zo rond midden 20 bent. Omdat dat nog onaf is, kan het niet altijd volledig functioneren. Daardoor raken kinderen en jongeren vaak verstrikt in hun benedenbrein, zonder het bovenbrein te gebruiken. Ze verliezen hun zelfbeheersing, en kunnen niet meer rustig nadenken en handelen.
Ofwel: de trap tussen het beneden- en de bovenbrein wordt geblokkeerd. Het traphekje gaat dicht.
Mijn dochter zat dus duidelijk in het benedenbrein. En bleef daar ook even in zitten.
Zodra ik thuis was gekomen had ik al een app van haar ontvangen: ‘ik ga weer naar huis. Het is pas mijn 2e stagedag. Alles gaat fout’.
Wat kun je het beste doen als je kind flipt?
Loods hem of haar door de crisis heen door begrip te tonen, te troosten en te kalmeren. Voorzichtig afleiden helpt ook, dit kan helpen de aandacht te verschuiven. Als er meer rust is, kun je het bovenbrein weer aanspreken.
Ofwel: je helpt hem of haar het traphekje tussen het bovenbrein en benedenbrein te openen.
Gelukkig had ik voor dit incident het boek van Daniel Siegel gelezen. En wist ik haar gerust te stellen. Niet lang daarna kreeg ik deze app van haar: ik ben al rustiger hoor mam. Ik was heel gestresst.
Natuurlijk is het nog beter om te voorkomen dat ze flipt. Dat had ik kunnen en moeten doen. Door naar haar te luisteren, en haar gewoon met de bus laten gaan. Later vertelde ze me dat ze het heerlijk vindt in de bus. Een beetje muziek luisteren, appen en dutten compenseren kennelijk het uitslapen.
Niet handig is
Boos worden, of streng toespreken. Dan zit je samen te knoeien in dat onderbrein. Je duwt elkaar spartelend onder water.
Rationeel beargumenteren waarom haar reactie toch echt overdreven is helpt ook niet. Je zit allebei in een ander breindeel, en bereikt elkaar eenvoudigweg niet. Wat in mijn ogen daar bij die bushalte een futiliteit was, dat was het voor mijn dochter beslist niet. Voor haar was het een oprechte crisis. Haar schoolcarrière, werk, leven hing er vanaf.
Hoe zit dat met ons, volwassenen?
Ook wij kunnen overspoeld raken door onze emoties, door onze woede, angst, stress. Zeker wanneer je snel overprikkeld bent is die kans best aanwezig. Als je stresshormonen je lichaam overspoelen, is het lastig om emoties te beheersen en rationeel na te denken. Laat staan verstandig te reageren.
Lastig, maar niet onmogelijk. Probeer bijvoorbeeld deze tips eens.
En, wat voor je flippende kind helpt, kan jou ook helpen. Als je je rust weer hervonden hebt, krijg je weer toegang tot je bovenbrein.
Hierdoor wordt je weer ontvannkelijk voor rationele argumenten, en lukt het je veel makkelijker om creatieve oplossingen te bedenken.
Heb je kinderen? Lees het boek van Daniel Siegel en Tina Payne! Ik wilde dat ik dit boek 10 jaar geleden ontdekt had.
Vragen, of hulp nodig? Is de situatie bij jou thuis zo pittig dat jullie allemaal vaker dan je lief is in dat onderbrein zitten? Het is niet nodig om door te blijven modderen!