Yvonne gebruikt de wereld als haar kantoortuin. Ze is een succesvolle 37-jarige ZZP-er die er goed in slaagt haar werk te combineren met haar passie voor reizen. Zo kan het zijn dat ze mijn mailtjes beantwoordt vanuit een landhuis in Sussex of een appartement in Barcelona, terwijl ze uitkijkt op de Plaça de Santa Maria.
Ik vind haar een mooi voorbeeld van iemand die haar eigen gebruiksaanwijzing goed kent. En gebruikt. Ze weet wie ze is, wat ze kan, en wat haar beperkingen zijn. Een mooie opbrengst waaraan wel het een en ander aan vooraf is gegaan. Nog voor haar 35e had ze namelijk al twee burnouts achter de rug.
Dit maakte me nieuwsgierig: hoe ‘deed’ zij haar burnout?
En belangrijker: wat kunnen wij, burnout-gevoeligen, hiervan leren?
Hoe ‘deed’ Yvonne haar burnout?
Voor veel vrouwen met chronische stress zijn verantwoordelijkheidsgevoel, betrokkenheid en perfectionisme belangrijke waarden.
Ook voor Yvonne. Zij werkte graag voor kleinere bedrijven. Een persoonlijke aanpak vond zij belangrijker dan een ‘nummer in het geheel te zijn’. Die betrokkenheid maakte echter ook dat zij vaak de sores van het bedrijf op haar bord kreeg. Problemen die eigenlijk niet bij haar thuishoorden.
Vlak voor haar tweede burnout kreeg zij de verantwoordelijkheid voor een enorm project, waarvoor ze de planning deed. Het was een langlopend project, waardoor er jarenlang enorme werkdruk was. Omdat de opdracht eigenlijk te groot was voor één persoon deed ze meer dan ze aankon.
Ze maakte lange dagen, en ging ook steeds meer fouten ging maken. Pijnlijk, want fouten maken kwam niet in haar woordenboek voor. ‘Een ander mag dit doen, maar ik niet’ vertelde ze. Daarnaast werd ze steeds meer betrokken bij de privé-problemen van haar werkgever.
Waarom ging ze zo lang door? Omdat ze de overtuiging had dat ze de drijvende kracht in het geheel was geworden. Het project was haar persoonlijke probleem geworden. Gedreven door een groot verantwoordelijkheidsgevoel en perfectionisme.
Dat ze inderdaad meer deed dan ze aankon werd duidelijk toen ze uiteindelijk met een burnout thuis kwam te zitten. Toen werden haar taken verdeeld over maar liefst drie werknemers.
Wanneer houdt het op?
Yvonnes vriend waarschuwde haar regelmatig dat ze het rustiger aan moest doen. Dat snapte ze zelf ook wel. Een stem in haar zei ook dat ze niet gezond bezig was. Toch vond zij dat zij de persoon was die de boel bij elkaar moest houden. Dit was inmiddels zo’n vastgeroeste overtuiging geworden, dat ze daar geen weerstand aan kon bieden. ‘Ik stelde liever mezelf teleur dan een ander’, vertelde ze me.
Als je al zo lang over je grenzen gaat, gebeurt er iets in je lichaam. Je verbruikt meer energie dan er binnenkomt. Om in autometaforen te spreken: je benzinetank is bijna leeg. Dit gold ook voor Yvonne. Ze ging maar door, tegen beter weten in.
Als je niet de tijd neemt om te herstellen van stressvolle gebeurtenissen, krijg je last van chronische stress. Dit tast niet alleen je immuunsysteem aan, maar zorgt er ook voor dat je geen heldere beslissingen kunt nemen. Je blik raakt vertroebeld, je reageert bijna alleen nog maar emotioneel, en het is erg lastig voor je even een stapje terug te doen en te kijken wat er nou echt aan de hand is.
Yvonne kreeg last van chronische hoofdpijn.
Hoe ziet jouw (bijna) burnout er uit?
Heb je een auto-immuunziekte of slaapproblemen? Of misschien heb je regelmatig last van verkoudheid of blaasontstekingen?
Dit kan een teken zijn om met je herstel aan de gang te gaan. Doe je dit niet, dan komt er onherroepelijk een moment dat het kaartenhuis in elkaar stort. Er gebeurt iets in je omgeving waardoor je dit tempo en ineffectieve gedrag – want dat is het – niet meer kunt volhouden. Dat kan van alles zijn. Het verlies van je baan, of je relatie. Je hebt dan geen reserves meer om zo’n klap op te vangen.
Voor Yvonne was dat een plotseling overlijden in haar omgeving. In de nacht dat ze op vakantie zou gaan, en eindelijk de tijd had om tot rust te komen. Omdat ze al met één been in haar burnout stond, had ze die rust hard nodig. Toch cancelde ze de vakantie, en werkte de maanden daarna gewoon weer door onder dezelfde werkdruk.
Uiteindelijk barstte de bom, kreeg ze paniekaanvallen en viel ze uit. Eindelijk.
Gelukkig, zou ik bijna zeggen. Bijna, omdat een burnout zo vreselijk ontwrichtend is.
Maar: aan alles komt een eind. Ook aan je uithoudingsvermogen. Niemand kan jarenlang achter elkaar watertrappelen.
En dan? Hoe voorkom je een (volgende) burnout?
In ieder geval niet door te herstellen en weer op de oude voet door te gaan.
Als jij de overtuiging hebt dat je de enige bent die de boel bij elkaar moet houden, dan is er een kans dat je op meerdere terreinen van je leven een groter verantwoordelijkheidsgevoel toont dan goed voor je is. Het is een patroon geworden. Een gewoonte die je, als je niks verandert, gewoon meeneemt naar je volgende baan of relatie.
Wat je wel wil doen
Je eigen gebruiksaanwijzing leren kennen. Dit betekent onder andere dat je je waarden en overtuigingen onder de loep legt. En je bewust wordt van onhandige patronen.
Verantwoordelijk zijn is een mooie waarde. Totdat je hierin doorslaat, en geen verantwoordelijkheid meer neemt voor je eigen leven en gezondheid. En hoe zit dat met bijvoorbeeld perfectionisme? Dit is handig als je een chirurg of restaurateur bent. Maar helpt het jou echt, of ondermijnt het je?
En: ben jij echt de enige die de boel draaiende moet houden? Is dit een helpende, of belemmerende overtuiging? En wie zegt dat je geen fouten mag maken?
Yvonne vond een goede coach die haar hielp haar eigen gebruiksaanwijzing te ontwerpen. Ze leerde zichzelf kennen. Hierover zegt ze: ‘er viel zoveel op z’n plek! Ik wil nooit meer zo’n zware burnout meemaken, en zet de aangereikte tools veel beter in’.
Wil jij ook, net zoals Yvonne, je eigen gebruiksaanwijzing leren kennen en gebruiken? En de tools meekrijgen waar je de rest van je leven veel aan kunt hebben?
Maak dan een afspraak voor een uitgebreid (gratis) kennismakingsgesprek.
Of meld je aan voor de workshop 2young2burnout. Dan krijg je in een halve dag al mooi zicht op wat jou belemmert en drijft!