Angst is verweven in de biologie van vrouwen, zegt Teal Swan. Ik vind dat nogal een uitspraak, en vraag me af of die versterkend is voor vrouwen. Maar sinds ik weet dat angst vele gezichten kent, snap ik Teal beter. Stress, onrust, nervositeit, wantrouwen, gealarmeerd zijn, en je onveilig voelen zijn allemaal vormen van angst. Net zoals ontreddering, radeloosheid, wanhoop en paniek. Dus ook de onderhuidse onrust die ik in het begin van deze coronatijd voelde, is angst.
Dit impliceert dat vrouwen veel vaker angst ervaren dan mannen, en dat is ook zo. Bovendien reageren mannen anders dan vrouwen in stressvolle situaties. Mannen voelen zich dan juist minder bang, terwijl bij vrouwen het gevoel van angst juist toeneemt wanneer zij gestrest zijn.
Dit geldt zeker ook bij vrouwen met ADHD. Hun kans om een angststoornis of chronische stress te ontwikkelen is groter dan bij mannen met ADHD. Deze periode is voor veel vrouwen met ADHD daarom extra beladen. Covid triggert veel stress en angst.
Nu moet je reële angsten altijd serieus nemen. De meeste angsten zijn echter irreëel. Die gaan allemaal over ‘toen’ en ‘straks’. We gaan er mentaal mee aan de haal, en daarom saboteren ze ons.
Waarom wil je met je angst aan de slag?
Eigenlijk heel eenvoudig: het maakt je fysiek en mentaal ziek. Chronische angst gaat hand in hand met chronische stress. Dit put je fysiek uit, en kan bijvoorbeeld leiden tot slaapproblemen en een slecht werkende schildklier.
Als je veel stress ervaart reageer je bovendien heel erg vanuit de bekende ‘fight/flight/freeze’. Er is misschien veel ruzie in je leven, of je verdooft jezelf met drank of shoppen om de pijn niet te hoeven voelen. Om maar een paar voorbeelden te noemen.
Het lukt je dan niet meer verstandige beslissingen te nemen, rationeel na te denken en creatieve oplossingen te bedenken.
Reden genoeg om je angsten aan pakken, lijkt me!
Waar komt die angst bij vrouwen met ADHD vandaan?
Dit heeft alles te maken met de gevolgschade van ADHD. Als klein meisje heb je de boodschap meegekregen dat je te sloom bent, te slordig, raar, impulsief, of te druk. Je bent je gaan aanpassen, om maar niet raar, druk of sloom te zijn. We willen immers allemaal contact met anderen. En als je raar bent bestaat de kans dat je er niet bij hoort. Niet mee mag spelen met de andere meisjes, niet uitgenodigd wordt voor verjaardagsfeestjes.
Als je door je ouders of anderen in jouw omgeving voldoende positief bekrachtigd bent geweest, valt dat aanpassingsgedrag waarschijnlijk wel mee. Je kunt gewoon lekker zijn wie je bent, met je drukte, dromerigheid of lekker gek zijn. Maar als dat niet zo is, is de kans groot dat je als volwassen vrouw door gaat met dit aanpassingsgedrag. Je geloof echt dat je raar bent. het is jouw kernovertuiging geworden.
Hoe ziet dat er in de praktijk uit?
Waarschijnlijk ben je je erg bewust van je gedrag. ‘Zeg ik geen rare dingen, doe ik wel een beetje leuk mee, ben ik niet te druk? Kom ik wel een beetje slim over?’. Het kan ook zijn dat controle en perfectionisme belangrijke waarden voor je zijn. Omdat je daarmee de kans vergroot dat je ‘goed’ overkomt. Of ‘het goed doet’, wat goed dan ook is. Je zet jouw perfectionisme in om de angst te vermijden er niet bij te horen.
Het wrange is, dat perfectionisme die angst juist in stand houdt.
In ieder geval kost dit bakken energie, omdat je niet je natuurlijke flow leeft. Je bent jezelf niet. En als je hier maar lang genoeg mee door gaat, ligt een burnout op de loer.
Maar er is goed nieuws!
Angst is namelijk een emotie. Emoties gaan altijd over ons, ook al denken we dat ze over de buitenwereld gaan. En omdat ze over jou gaan, kun jij ook de regie weer pakken. Je bent niet meer afhankelijk van het object van jouw angst dat zich in de buitenwereld bevindt. Dit is ook de functie van angst: je hebt de leiding, en de macht weggegeven aan iets buiten jouzelf. Het is aan jou om die weer terug te pakken.
Hoe ga je aan de slag met jouw angst?
Door te leiding te nemen over je binnenwereld, en dus over jezelf. Het is belangrijk dat je de wil uitspreekt om je angsten te boven te komen. Dit betekent dat je je realiseert dat jij jouw angst grotendeels zelf in stand houdt.
Je verlegt de aandacht van de buitenwereld (waar je nauwelijks controle over hebt) naar de binnenwereld. Hiermee heb je weer de regie in handen.
Welke stappen kunnen je hierbij helpen?
Stap 1: durf je angst te voelen, en loop er niet voor weg
Dit is voor veel mensen een moeilijk stap, maar ik vind ‘m effectief en belangrijk. Het durven voelen van je angst is een belangrijke stap om deze te kunnen loslaten. Veel emoties zitten opgeslagen in ons gevoelsgeheugen, in ons lichaam. Zeker als het gaat om angsten of trauma’s die je als klein meisje hebt ervaren. Je bent dan nog te klein om er woorden aan te geven.
Echter: je brein vergeet, je lichaam weet.
Dus: voel de angst op het moment dat ‘ie zich aandient. Voel waar in je lijf die angst zit. Wat voor kleur of vorm heeft het, beweegt het misschien? Kun je het ook loslaten, weg laten vloeien? Dit betekent dat je één bent met jouw angst, zonder dat je daar woorden aan geeft, of verklaringen voor zoekt.
Je laat hiermee het verhaal rond jouw angst los. Je kunt dit alleen doen, met behulp van bijvoorbeeld een haptotherapeut. Ik heb zelf veel baat gehad bij de oefeningen van Jan Bommerez (lerenloslaten.nl).
Stap 2: Doorbreek je maalstroom van angstgedachten
Ik had last van nachtangsten. Hoe goed, productief en blij ik me overdag ook voelde, ’s nachts, als ik wakker werd, zag de wereld er heel anders uit. Ik voelde me dan erg ellendig en moedeloos, en kwam in een maalstroom van negatieve gedachtenspinsels terecht.
Totdat ik leerde dat dit eigenlijk een heel logisch is. Dat heeft te maken met de werking van je brein. ’s Nachts is de controle op je angst vanuit je brein een stuk minder, en lijken je problemen en angsten veel groter. En dat merk je als je en angstgevoelige persoonlijkheid bent. ’S nachts komen alle angsten die je overdag hebt weggedrukt aan de oppervlakte.
Toen ik dat wist kon ik het ook aanpakken. Wat doe ik nu als ik ’s nachts wakker word?
Ik richt mijn aandacht op positieve emoties. Ik bedenk bijvoorbeeld waar ik dankbaar voor ben, wat er goed ging die dag, of ik bekijk een inspirerend of grappig filmpje op mijn smartphone. In dit blog kun je lezen hoe je vanuit zware emoties toch positieve emoties kunt ervaren.
Ik doe de ‘voel je angst’ oefening die hierboven beschreven is, doe ademhalingsoefeningen of mediteer.
Maar ook: een goeie nachtrust begint overdag! Ik heb zelf gemerkt dat niet alleen alcohol, maar ook suiker voor onrustige nachten zorgen. Ook een onrustige, chaotische dag eist bij mij ’s nachts zijn tol. Als ik overdag last heb van zware emoties ga ik daar voordat ik naar bed ga mee aan de slag.
En andersom; wat je overdag doet om met je angsten te dealen, zal zich op een gegeven moment ook ’s nachts terug betalen. Hier kan ook voeding een belangrijke rol spelen. Onderzoek dit, en ontdek wat jou helpt.
Stap 3: versterk jezelf
Hier ga je aan de slag met je gedachten die jouw angst in stand houden. Hiermee versterk je jezelf. Dit is belangrijk, omdat er bij grote angst of paniek geen ‘ik’ meer aanwezig is. Er is alleen een oer-reactie, een instinctmatig handelen. Je bent totaal uit verbinding met jezelf en je lijf. Je hebt geen besef meer dat je ook maar iets aan controle hebt.
Je hebt de leiding weggegeven aan iets buiten jezelf
Daarom is het belangrijk dat je handelingsbekwaam wordt. Weer gaat ervaren: wie ben ik en wat wil ik? Wat is mijn gedachte, en klopt ‘ie wel? Je pakt de controle en verantwoordelijkheid weer terug over jezelf.
Een voorbeeld. Stel dat je last hebt van verlatingsangst. En jouw partner geeft zijn twijfels aan over de relatie. Dat triggert jouw angst waarschijnlijk enorm. Je denkt: ‘weer alleen, het komt nooit meer goed. Of: ‘wat doet dat met mijn kinderen’.
Zo’n gedachte is irreëel, en vindt zijn oorsprong in een kernovertuiging als ‘ik kan het niet alleen’. Je bent vanuit paniek in toekomstdenken beland. En wat ga je doen? Waarschijnlijk – vanuit diezelfde paniek – vastklampen.
Dit wil je anders doen, bijvoorbeeld zo:
Neem eerst een ferm besluit: ho, stop. Deze gedachten werken niet meer voor me. Ze helpen me niet. Nu ga ik het anders doen.
Vervolgens ga je je gedachten onderzoeken. Wat is hier echt aan de hand? Is dit een patroon in mijn leven? Wat zeg ik hierover altijd tegen mezelf? Waar liggen mijn echte wonden? Op dit niveau vindt het echte helen plaats. Dat is niet makkelijk, maar wel noodzakelijk als je onbelast wilt leven. Het is belangrijk dat je de belemmerende overtuiging transformeert naar een overtuiging die wel werkt voor je.
Vervolgens ga je weer terug naar jouw relatieprobleem en je stelt de volgende vragen: hoe kan ik dit patroon in deze relatie doorbreken? Hoe kan ik de relatie met mezelf herstellen?
Als je hiermee aan de slag gaat, versterk je jezelf. Pas als jij jezelf helemaal leuk vindt met hoe je bent, ga je iemand aantrekken die dat ook leuk vindt. Je maakt vanuit jouw sterkere ‘ik’ contact met de buitenwereld, in plaats van dat je je een prooi voelt van de buitenwereld.
Stap 4: Verander je interne dialoog
Let op je interne dialoog. Hoe praat je over je angst? Zeg je:
‘Ik heb nu eenmaal een angststoornis, want ik heb nu eenmaal ADHD’.
Of zeg je: ‘ik heb veel last van angsten en chronische stress, maar ik ben er klaar mee. Ik kan dit aanpakken en ik ga dit aanpakken’.
Merk je het verschil?
Ik hoop echt dat deze tips jou handvaten geven om je leven een andere wending te geven. Alles is namelijk al in jou aanwezig!
Heb je hulp nodig om jouw belemmerende overtuigingen te ontmantelen en te transformeren naar overtuigingen die wel voor je werken? Neem dan contact met me op voor een gratis kennismakingsgesprek.
Lees- en luistertips:
Vera Helleman, emotieexpertisecentrum.nl
Jan Bommerez, lerenloslaten.nl
Teal Swan, ‘What every man should know about women’ (youtube)